Όλοι νιώθουν πίεση ή άγχος κάποια στιγμή στη ζωή τους. Αλλά υπάρχουν στιγμές που νιώθουμε πνιγμένοι από την ένταση και την ανησυχία. Κατά τη διάρκεια αυτών των συναισθημάτων νιώθουμε απαίσια και μεγάλη ανασφάλεια με αποτέλεσμα να μη μπορούμε να διαχειριστούμε τα συμπτώματα.

Στην Ελλάδα, τον τελευταίο καιρό συνέβησαν πολλά τραγικά γεγονότα που σημάδεψαν τους πολίτες – π.χ. ολοκαύτωμα στο Μάτι, η τραγωδία στο Σαραντάπορο με το ελικόπτερο. Την ίδια στιγμή, παγκόσμια γεγονότα συμβαίνουν και προκαλούν ανησυχία στους ανθρώπους. Ζούμε σε ένα κόσμο αβέβαιο και επικίνδυνο, όπου οι καταστάσεις δημιουργούν αρνητικά συναισθήματα αβεβαιότητας και στρες σε όλα τα έμβια όντα.

Δεν είναι όμως όλα τα άγχη ίδια σε κάθε περίπτωση αλλά μπορούν να διακριθούν σε κατηγορίες, όπως είναι το γενικευμένο ή ειδικό, το εσωτερικό ή εξωτερικό κα. Οι περισσότεροι θεραπευτές θα συμφωνούσαν ότι μέσω της έκφρασης και της συζήτησης των συναισθημάτων με φίλους ή οικογένεια, με άτομα δηλαδή που γνωρίζουν την κατάσταση σας και την κατανοούν, παρέχεται βοήθεια και κάθαρση. Από την άλλη πλευρά, μερικοί φίλοι σας, ή ακόμη χειρότερα, κάποια μέλη της οικογένειας σας, βλέπουν τα πράγματα διαφορετικά από εσάς και γι’ αυτό το λόγο μπορεί να αποφεύγετε να συζητάτε μαζί τους.

Βασικά, όσοι νιώθουν αβεβαιότητα, δυστυχία ή άγχος εξαιτίας τραγικών γεγονότων (όπως αναφέρθηκαν παραπάνω) έχουν κάθε δικαιολογία να νιώθουν έτσι. Είναι φυσιολογικό και λογικό να μη τα βγάζουν πέρα σε μερικές δύσκολες περιόδους της ζωής τους.

Υπάρχουν όμως μερικοί τρόποι διαχείρισης του άγχους και της έντασης αλλά και των συμπτωμάτων που παράγονται και ίσως η παρακάτω ερμηνεία να είναι βοηθητική.

Ας δούμε αρχικά τι συμβαίνει στο μυαλό και στο σώμα ενός ατόμου που αγχώνεται.

Η αντίδραση στρες

Όλοι γεννηθήκαμε με την ενστικτώδη αντίδραση στο στρες.

- Κάθε φορά που ένας πιθανός κίνδυνος εμφανίζεται, οι ορμόνες του στρες απελευθερώνονται στο αίμα.

- Προκαλείται στιγμιαία πνευματική και σωματική αλλαγή στο άτομο, η οποία του δίνει επιπλέον αντοχή και δύναμη και τον τοποθετεί σε μία κατάσταση ¨πάλης¨.

- Οι ορμόνες του στρες επίσης ενεργοποιούν και την ικανότητα γρηγορότερης ¨φυγής¨ από το φυσιολογικό επίπεδο.

Αυτό ονομάζεται αντίδραση ¨πάλης ή φυγής¨.

Αυτή η αντίδραση ήταν πολύ σημαντική για όσους επιβίωναν σε άγρια μέρη καθώς τους βοηθούσε στο σχεδιασμό της επίθεσης αλλά και στην προστασία από τα άγρια ζώα. Ακόμα και σήμερα είναι πολύ σημαντική:

Σκεφτείτε κάποιον να αρπάζει το παιδί σας ενώ ψωνίζετε σε ένα εμπορικό κέντρο. Το στόμα σας θα έχει ξηρότητα, θα ιδρώσουν τα χέρια σας, η καρδιά σας θα χτυπάει δυνατά και θα νιώθετε τρόμο. Ίσως όμως να αποκτήσετε ξαφνικά τόση δύναμη και αποφασιστικότητα ώστε να κάνετε τα πάντα για να προστατέψετε το παιδί σας.

Η αυτόματη αντίδραση είναι να παλέψετε με αυτόν που προσπαθεί να σας κάνει κακό, και για καλή σας τύχη, αυτό θα σας σώσει. 

Επομένως, εάν είναι αυτή η αντίδραση στο στρες, πού είναι το πρόβλημα;

Υπερδραστηριότητα ορμονών του στρες

Αντί να χρησιμοποιείτε τα ¨αποθέματα¨ ορμονών σας σε επείγουσες συνθήκες, τις ενεργοποιείτε σε κάθε ευκαιρία στην καθημερινότητα σας – για παράδειγμα εάν χάσετε το τρένο ή δεν μπορείτε να συνδεθείτε στο διαδίκτυο ή ανησυχείτε για μία πολύ σημαντική επαγγελματική συνάντηση.

Οι ορμόνες του στρες καθημερινά είναι σε θέση για ενεργοποίηση και υπέρ-δραστηριοποιούνται.

Εκτός από τους αθλητές, οι περισσότεροι αγχώδεις τύποι δεν ηρεμούν μετά την αγχώδη συνθήκη, ούτε επιτρέπουν στο σώμα τους και στο μυαλό τους να χαλαρώσει μετά από το έντονο επεισόδιο ανησυχίας.

Χωρίς, ηρεμία και χαλάρωση, οι ορμόνες του στρες συνεχίζουν να ¨εργάζονται¨, γι΄αυτό και παρατηρούμε ευερεθιστότητα και εύκολο εκνευρισμό, ακόμα και στις πιο απλές συνθήκες (σούπερ μάρκετ, δημόσιες υπηρεσίες).

Το άγχος στις γυναίκες

Έρευνα στις ΗΠΑ που πραγματοποιήθηκε από τον καθηγητή ShelleyTaylor κατέληξε στο συμπέρασμα ότι οι γυναίκες αγχώνονται περισσότερο συγκριτικά με τους άντρες εξαιτίας των γυναικείων ορμονών.

Στην παλιά εποχή, οι γυναίκες, επειδή δε μπορούσαν να μπουν στην κατάσταση ¨πάλης¨, εφάρμοζαν μία στρατηγική, η οποία αποκαλούνταν «συμπεριφορά προστασίας και στοργής». Έτσι μία γυναίκα θα φρόντιζε το παιδί για να είναι ασφαλές, αλλά πάντα θα ζητούσε την βοήθεια μίας φίλης της.

Η λέξη κλειδί σε αυτή τη συμπεριφορά ήταν, και είναι, η γυναικεία ορμόνη οξυτοκίνη. Στην έρευνα του καθηγητή ShelleyTaylor βρέθηκε ότι η διαφορά στις γυναίκες είναι ότι προσεγγίζουν άλλες γυναίκες για συζήτηση ώστε να καταπολεμήσουν την ανησυχία.

Είτε το κάνετε είτε όχι, οι περισσότερες γυναίκες παρά οι άντρες συζητούν με μία φίλη τους για κάποιο πρόβλημα.

Ωστόσο, στη σύγχρονη εποχή πολλές φορές παρατηρείται έντονο άγχος και ανησυχία, η οποία συνοδεύεται από έλλειψη διαχείρισης, τόσο σε άντρες όσο και σε γυναίκες.

Πως το αντιμετωπίζουμε;

Κάνουμε αλλαγές στη ζωή μας, ούτως ώστε να μην αγχωνόμαστε και εκπαιδεύουμε τον εαυτό μας στην σωστή διαχείριση του άγχους.