Σύμφωνα με τον Αμερικανικό Ψυχιατρικό Σύλλογο, ψυχοθεραπεία, ή θεραπεία μέσω της συζήτησης, είναι ένας τρόπος παροχής βοήθειας σε άτομα που αντιμετωπίζουν ιατρικά προβλήματα και συναισθηματικές δυσκολίες. Η ψυχοθεραπεία μπορεί να συμβάλλει στην εξάλειψη ή στον έλεγχο των προβληματικών συμπτωμάτων ούτως ώστε το άτομο να μπορεί να λειτουργήσει καλύτερα και να αυξήσει το επίπεδο ζωής και θεραπείας.

Ανάμεσα στα προβλήματα που θεραπεύονται μέσω της ψυχοθεραπείας περιλαμβάνονται όσες δυσκολίες σχετίζονται με την καθημερινή ζωή: η επίδραση ενός τραύματος, μία ιατρική ασθένεια ή απώλεια, ένας θάνατος ενός αγαπημένου προσώπου καθώς επίσης και συγκεκριμένες ψυχολογικές διαταραχές, όπως είναι το άγχος ή η κατάθλιψη. Υπάρχει ποικιλία τρόπων αντιμετώπισης των παραπάνω δυσκολιών και συγκεκριμένα προβλήματα ίσως θεραπεύονται καλύτερα με συγκεκριμένους τύπους ψυχοθεραπείας. Η ψυχοθεραπεία μπορεί να συμβαίνει σε συνδυασμό με κάποια φαρμακευτική αγωγή ή με άλλες θεραπείες. 

Τύποι ψυχοθεραπείας

Οι ψυχίατροι και άλλοι εξειδικευμένοι γιατροί χρησιμοποιούν αρκετούς τύπους θεραπειών. Η επιλογή της θεραπείας εξαρτάται από την πάθηση του ασθενή, τις εκάστοτε συνθήκες και τις προτιμήσεις του. Οι θεραπευτές μπορούν να συνδυάσουν στοιχεία από διαφορετικές προσεγγίσεις για να πετύχουν το προσδοκώμενο αποτέλεσμα θεραπείας.

• Γνωστική - Συμπεριφορική Θεραπεία (Cognitive behavioral therapy - CBT) 

Ο συγκεκριμένος τύπος θεραπείας βοηθάει τα άτομα να αναγνωρίσουν και να ελέγξουν τις σκέψεις και τα μοτίβα συμπεριφοράς τους που είναι σε δυσλειτουργία ή τους επηρεάζουν αρνητικά, ενώ αντικαθιστά τις δυσλειτουργίες αυτές με πιο ακριβείς σκέψεις και πιο λειτουργικές συμπεριφορές. Μπορεί να βοηθήσει ένα άτομο να εστιάσει σε ένα συγκεκριμένο πρόβλημα και στην επίλυση του. Συχνά η συγκεκριμένη θεραπεία περιλαμβάνει εξάσκηση σε ικανότητες και τεχνικές στην καθημερινότητα του ατόμου.

Η CBT προτείνεται ως θεραπεία σε πληθώρα διαταραχών, όπως είναι η κατάθλιψη, το άγχος, το τραύμα και οι διατροφικές διαταραχές. Για παράδειγμα, η CBT μπορεί να βοηθήσει ένα άτομο με την αναγνώριση της κατάθλιψης του και την αλλαγή των αρνητικών σκέψεων ή συμπεριφορών που συμβάλλουν στην καταθλιπτική συμπεριφορά.

• Διαπροσωπική θεραπεία (Interpersonal therapy)

Πρόκειται για μία σύντομη μορφή ψυχοθεραπείας. Βοηθάει τους ασθενείς στην κατανόηση των διαπροσωπικών ζητημάτων που αντιμετωπίζουν και τους προκαλούν δυσκολίες, όπως είναι ένας δισεπίλυτο πρόβλημα, οι αλλαγές των κοινωνικών ή επαγγελματικών ρόλων, οι συγκρούσεις με σημαντικούς άλλους και τα κοινωνικά προβλήματα. Μπορεί να συμβάλλει στην εκμάθηση λειτουργικών τρόπων έκφρασης των συναισθημάτων και τεχνικών βελτίωσης της επικοινωνίας και της επαφής με τους άλλους. Πολλές φορές, χρησιμοποιείται στη θεραπεία της κατάθλιψης.

• Διαλεκτική θεραπεία συμπεριφοράς (Dialectical behavior therapy)

Αναφερόμαστε σε έναν ειδικό τύπο Γνωστικής Συμπεριφορικής Θεραπείας που βοηθάει στην ρύθμιση των συναισθημάτων. Συχνά προτείνεται σε άτομα με χρόνιες αυτοκαταστροφικές σκέψεις (αυτοκτονία) και σε άτομα με οριακή διαταραχή προσωπικότητας, διατροφικές διαταραχές ή μετα-τραυματικό στρές. Διδάσκει νέες δεξιότητες ανάληψης ευθύνης και βοηθάει στην αλλαγή των μη λειτουργικών συμπεριφορών. Η συγκεριμένη θεραπεία μπορεί να πάρει τη μορφή ατομικής και ομαδικής θεραπείας.

• Ψυχοδυναμική θεραπεία (Psychodynamic therapy)

Η συγκεκριμένη θεραπεία βασίζεται στην ιδέα ότι η συμπεριφορά και η πνευματική ευημερία έχουν επηρεαστεί απο τις εμπειρίες της παιδικής ηλικίας και από ακατάλληλες επαναλαμβανόμενες σκέψεις ή συναισθήματα που βρίσκονται σε ασυνείδητο επίπεδο (μακρυά από το συνειδητό επίπεδο και την επίγνωση του ατόμου). Ένα άτομο δουλεύει μαζί με τον θεραπευτή του για να βελτιώσει την συνειδητότητα του και να αλλάξει παλιά συμπεριφορικά στοιχεία με σκοπό να αναλάβει τον έλεγχο της ζωής του.

• Ψυχοανάλυση (Psychoanalysis)

Στη συγκεκριμένη περίπτωση αναφερόμαστε σε έναν πιο εντατικό τύπο ψυχοδυναμικής θεραπείας. Οι συνεδρίες συμβαίνουν περίπου 3 με 5 φορές ανά εβδομάδα.

• Υποστηρικτική θεραπεία (Supportive therapy)

Η συγκεκριμένη θεραπεία χρησιμοποιείται στην καθοδήγηση και στην ενθάρρυνση του ασθενή που έχει σκοπό την ανάπτυξη των δικών του δυνάμεων. Ειδικότερα, βοηθάει στην ενίσχυση της αυτο-εκτίμησης, στη μείωση του άγχους, στην ενδυνάμωση των προσαρμοστικών μηχανισμών και στη βελτίωση των κοινωνικών δεξιοτήτων. Η υποστηρικτική θεραπεία παρέχει βοήθεια στον ασθενή να ασχοληθεί με θέματα που αφορούν τις συνθήκες υγείας του και επηρεάζουν όλη την καθημερινότητα του.

Επιπλέον θεραπείες, οι οποίες συνδυάζονται μεταξύ τους σε μία ψυχοθεραπεία:

- Παιγνιοθεραπεία: συμβαίνει στα παιδιά και συμβάλλει στην αναγνώριση και αποδοχή των συναισθημάτων τους
- Θεραπεία μέσω της τέχνης: χρήση των τεχνών, του χορού, του δράματος, της μουσικής και της ποίησης
- Θεραπεία με την συμβολή των ζώων: η θεραπεία γίνεται μαζί με σκυλιά, άλογα ή άλλα ζώα και επιφέρει το αίσθημα της άνεσης, συμβάλλει στη βελτίωση της επικοινωνίας και στην προσαρμογή έπειτα από ένα τραυματικό γεγονός