Ο φόβος είναι ένα συχνό συναίσθημα τόσο στα παιδιά όσο και στους ενήλικες, αλλά στην περίπτωση των παιδιών είναι σίγουρα πιο έντονος και φαντάζει δισεπίλυτος για τα ίδια. Το παιδί σας μπορεί να φοβάται μία κατάσταση στην οποία δε νιώθει άντερα, μία φαντασίωση του, μία επίσκεψη στο γιατρό ή μία αρνητική εμπειρία. Ωστόσο μπορείτε να το βοηθήσετε να το αντιμετωπίσει με υποστηρικτικό και συμπονετικό τρόπο.
- Κατανοήστε τη φοβία του
Κατανοώ την φοβία σημαίνει ότι αποδέχομαι το γεγονός ότι τα παιδιά βρίσκονται ακόμη σε διαδικασία ανακάλυψης του κόσμου που ζουν. Η φαντασία τους αναπτύσσεται ραγδαία και οτιδήποτε δουν ή ακούσουν μπορεί να λάβει τρομακτική διάσταση. Για παράδειγμα, η φοβία για το σκοτάδι μπορεί να οδηγήσει στη φαντασίωση ενός τέρατος μέσα στο δωμάτιο. Τα παιδιά γίνονται φοβικά σε διαφορετικές ηλικίες, με διαφορετικές εντάσεις και για διαφορετικά πράγματα. Ωστόσο, δεν υπάρχει ο ΕΝΑΣ και ΜΟΝΑΔΙΚΟΣ τρόπος αντιμετώπισης των φοβιών. Κάθε αντιμετώπιση φόβου απαιτεί συνυπολογισμό των ιδιαίτερων αναγκών σύμφωνα με το ηλικιακό στάδιο που βρίσκεται ένα παιδί και την ικανότητα του να διαχειρίζεται τις δύσκολες καταστάσεις.
Μιλήστε στο παιδί σας ούτως ώστε να το κάνετε να νιώθει άνετα για το φόβο του. Επιτρέψτε του να μοιραστεί τις σκέψεις του και ρωτήστε του να σας εξηγήσει το περιεχόμενο και την αιτία του φόβου του. Επιτρέψτε του να σας πει πως νιώθει, δείξτε του ότι νοιάζεστε ενώ συζητάτε για τα φοβικά ερεθίσματα. Πείτε του ότι και εσείς φοβόσασταν πολλά πράγματα σαν παιδί. Αυτή η συμπόνια θα ενδυναμώσει τον δεσμό μεταξύ σας καθώς θα αρχίσει να πιστεύει ότι ενδιαφέρεστε και νοιάζεστε για τα συναισθήματά του.
- Πάρτε σοβαρά τις φοβίες του
Μην αγνοείτε τους φόβους του. Εάν το παιδί σας φοβάται για ένα συγκεκριμένο πρόσωπο (συγγενή, γείτονα ή φίλο), μην το αγνοήσετε και μη το πιέσετε να παρευρίσκεται μαζί με αυτό το πρόσωπο. Αντίθετα, μιλήστε του γι΄αυτό και επιτρέψτε του να σας εξηγήσει όσα κάνουν αυτό τον άνθρωπο τρομακτικό. Ακόμα και να είστε σίγουροι ότι αυτό το πρόσωπο δεν έχει προθέσεις βλάβης του παιδιού, δείξτε στο παιδί σας την εντύπωση ότι αμφιβάλετε γι΄αυτό το πρόσωπο.
Μην αστειεύεστε για τις φοβίες του. Το να κάνετε πλάκα για το φόβο του παιδιού σας δεν θα μειώσετε το συναίσθημα του φόβου, αλλά θα το αυξήσετε και την ίδια στιγμή θα ρίξετε την αυτοεκτίμησή του. Αυτό μπορεί να οδηγήσει σε εντονότερη φοβία. Το παιδί μπορεί να αντιμετωπίσει τις φοβίες του μόνο με αγάπη και φροντίδα. Η απόρριψη μπορεί να επιφέρει αρνητικά συναισθήματα στην επιφάνεια.
Δώστε του το σωστό μήνυμα. Μη λέτε στο παιδί «Μη κάνεις σα μωρό», «Μη φοβάσαι», «Κανείς δε φοβάται το σκοτάδι» ή παρόμοιες εκφράσεις. Αυτό κάνει το παιδί να πιστεύει ότι είναι λάθος που φοβάται και ότι δε πρέπει να λέει αυτό που νιώθει. Πείτε του ότι είναι εντάξει και αναμενόμενο να φοβάται. Εξηγήστε του ότι είναι πολύ καλό να λέει αυτό που νιώθει και να ζητάει βοήθεια.
- Βοηθήστε το παιδί να το ξεπεράσει
Μην εξαναγκάζετε το παιδί να κάνει κάτι που φοβάται. Ο εξαναγκασμός χειροτερεύει την φοβία. Απλώς σκεφτείτε πως θα ήταν να πιέζετε το παιδί σας να κρατήσει ένα τρομακτικό ζουζούνι ή να κάνει bungee jumping. Επιτρέψτε του να πάρει το χρόνο που χρειάζεται ώστε να αντιμετωπίσει τη φοβία του. Υποστηρίξτε το με όση αγάπη και φροντίδα μπορείτε.
Γίνετε πρότυπο γενναιότητας. Το παιδί σας πάντα ακολουθεί τα δικά σας βήματα. Εάν τρομάζετε με κάτι, ίσως το παιδί σας να υιοθετήσει παρόμοια αντίδραση. Το παιδί σας πιστεύει ότι εάν κάτι θεωρείται ασφαλές από εσάς, τότε θα θεωρείται και για το ίδιο. Επίσης, μη κάνετε το παιδί σας να τρομάζει κάθε φορά που νιώθετε ότι θα πάθει κάτι κακό/ θα πληγωθεί/ θα χτυπήσει. Αντίθετα, προσεγγίστε το και εξηγήστε του τι πρέπει και τι δεν πρέπει να κάνει για να είναι ασφαλές, με ήρεμο τρόπο.
Κρατήστε το μακριά από τρομακτικούς χαρακτήρες. Πολλές φορές τα παιδιά δυσκολεύονται να διακρίνουν μεταξύ πραγματικότητας και φαντασίας. Το παιδί σας μπορεί να σκέφτεται φανταστικούς χαρακτήρες που βλέπει στην τηλεόραση. Σβήστε την τηλεόραση ή την οθόνη που προβάλλει τέτοιου είδους στοιχεία σε ένα παιδί ευαίσθητο στους φόβους. Επίσης, δώστε του να καταλάβει τη διαφορά μεταξύ φαντασίας και πραγματικότητας δείχνοντάς του πως φτιάχνονται τα καρτούν και οι ταινίες.
- Προσφερθείτε να περπατήσετε μαζί του στους χώρους του σπιτιού που φοβάται
Ανοίξτε όλες τις πόρτες, κοιτάξτε κάτω από το κρεβάτι και δώστε φως στο σημείο που φοβάται το παιδί. Δείξτε του ότι δεν υπάρχει τίποτα εκεί πέρα. Εάν το παιδί σας φοβάται ήχους ή σκιές, συζητήστε τι προκαλεί αυτά τα ερεθίσματα με έναν μη κριτικό τρόπο.
- Χρησιμοποιείστε το χιούμορ για να αντιμετωπίσετε τη φοβία
Πείτε στο παιδί σας να περιγράψει το τέρας/μορφή που φαντάζεται. Προσθέστε αστεία στοιχεία στην εικόνα, όπως ένα εσώρουχο ή ένα αστείο καπέλο. Ίσως μπορείτε να προσποιηθείτε ότι αυτή η φιγούρα χρειάζεται επειγόντως να πάει στην τουαλέτα για να κάνει την ανάγκη του ή ότι είναι λυπημένη γιατί κανείς δεν την παίζει. Αυτό θα δώσει ανθρώπινα στοιχεία στη μορφή και θα το φέρει πιο κοντά στη πραγματικότητα του παιδιού, άρα λιγότερο τρομακτικό.
- Γεμίστε μαζί με το παιδί ένα μπουκάλι – σπρέι με μείγμα νερού και λεβάντας ή αρωματικού ελαίου. Βάλτε μία ταμπέλα όπου λέει ‘Σπρέι για τέρατα’ και πείτε ότι μπορεί με αυτό να διώχνει τα τέρατα. Μπορείτε να του πείτε να ψεκάζει το σπίτι και ότι με αυτό τον τρόπο δεν θα το επισκεφθούν απρόκλητοι επισκέπτες…
- Βάλτε ένα πιάτο με κεράσματα/καραμέλες στην είσοδο ή στην πόρτα του δωματίου του παιδιού και πείτε του ότι είναι οι αγαπημένες λιχουδιές του τέρατος και ότι αν πέσει στη παγίδα και τα φάει θα γίνει κάτι μαλακό και γλυκό, όπως ένα κουταβάκι.
- Πάρτε ένα κουβάρι μαλλί και «περιφράξτε» το κρεβάτι του παιδιού σας με αυτό. Πείτε του ότι τα τέρατα δε μπορούν να περάσουν αυτά τα όρια και εάν προσπαθήσουν, θα γίνουν σκόνη και θα εξαφανιστούν μαγικά.
6. Επιβεβαιώστε στο παιδί σας την αγάπη σας
Ξεκαθαρίστε του ότι θα το προστατεύετε πάντα και από οτιδήποτε και πως ό,τι και να του συμβεί θα είστε εκεί για να το βοηθήσετε.