Η υπερκινητικότητα του παιδιού σας είναι ο ‘’εχθρός’’ σας , όχι το ίδιο το παιδί.
Οι περισσότεροι γονείς είναι καλοί. Αλλά εάν υπάρχει η Διαταραχή Ελλειμματικής Προσοχής -Υπερκινητικότητα, ένας καλός γονέας ίσως δεν αρκεί. Εάν βεβαιωθείτε για την ευτυχία και την καλή προσαρμογή του παιδιού σας – τόσο την τωρινή όσο και την μελλοντική ζωή του – και δημιουργήσετε ένα ήρεμο και ήσυχο περιβάλλον, τότε μπορείτε να χαρακτηριστείτε εξαιρετικοί γονείς.
Ευτυχώς, είναι ευκολότερο απ’ ότι το φαντάζεστε. Αυτό που χρειάζεται είναι μερικές στρατηγικές στη γονική συμπεριφορά σας και στο τρόπο αλληλεπίδρασης με το παιδί.
- Αποδεχτείτε την πραγματικότητα του παιδιού σας – όπως και όλων των παιδιών – ότι δεν είναι τέλεια
Δεν είναι εύκολο να αποδεχτεί ένας γονέας ότι κάτι δε λειτουργεί σωστά με το παιδί του. Αλλά ένα παιδί που αντιλαμβάνεται την πικρία του γονέα και τις χαμηλές προσδοκίες του θα δυσκολευτεί να δημιουργήσει μία ανεπτυγμένη και καλή εικόνα εαυτού με σκοπό να γίνει ένας χαρούμενος και προσαρμοσμένος ενήλικας.
Καλό είναι οι γονείς να δείχνουν εμπιστοσύνη στις ικανότητες του παιδιού τους αλλά και να είναι περήφανοι για τις ιδιαίτερες ικανότητες που προκύπτουν εξαιτίας της διαταραχής που έχουν – ανεξάντλητη ενέργεια, δημιουργικότητα, διαπροσωπικές ικανότητες, ενθουσιασμός για ζωή.
Φροντίστε το παιδί σας σαν να είναι το παιδί που φανταζόσασταν τόσα χρόνια.
- Μη πιστεύετε τα ¨κακά νέα¨ που σας λένε για το παιδί σας
Δεν είναι ωραίο όταν ακούτε τους καθηγητές ή τους δασκάλους να περιγράφουν το παιδί σας ως ¨αργό¨ ή ¨χωρίς κίνητρο¨. Μην επιτρέπετε τις αρνητικές ταμπέλες να σας αποθαρρύνουν στην επένδυση ενέργειας στις εκπαιδευτικές ανάγκες του παιδιού σας. Έτσι κι αλλιώς, ένα παιδί με ΔΕΠ-Υ πετυχαίνει στο σχολείο, εάν λάβει τη βοήθεια που χρειάζεται. Μπορεί να μάθει και να αποδώσει, όπως και τα υπόλοιπα παιδιά, με τη μόνη διαφορά ότι χρειάζεται συγκεκριμένο μαθησιακό περιβάλλον.
- Μην υπερεκτιμάτε την χρήση φαρμακευτικής αγωγής
Δεν υπάρχει αμφιβολία ότι τα παιδιά με ΔΕΠ-Υ επωφελούνται από φαρμακευτικές αγωγές στο συμπεριφορικό κομμάτι. Αυτό όμως δε σημαίνει ότι αποτελεί το μοναδικό τρόπο που κάνει τη διαφορά γιατί έτσι είναι σαν να λέτε στο παιδί σας ότι το θετικό αποτέλεσμα δεν είναι απότοκο της δικής του ατομικής προσπάθειας.
Εάν αντιληφθείτε ότι το παιδί σας κάνει κάτι το οποίο του έχετε ζητήσει επανειλημμένες φορές να μην κάνει, προσπαθήστε να κρατηθείτε και ΜΗΝ του πείτε: «Μήπως ξέχασες να πάρεις το χάπι σου το πρωί;¨. Για κανέναν λόγο και σε καμία περίπτωση, μην αυξήσετε τη δοσολογία επειδή έκανε μία ακατάλληλη συμπεριφορά. Εάν το κάνετε αυτό είναι σαν να δίνετε την εντύπωση ότι η συμπεριφορά του είναι αποτέλεσμα εξωτερικών παραγόντων.
Η αγωγή με φάρμακα μπορεί να βελτιώσει τις ήδη αποκτηθείσες ικανότητες, αλλά δε θα επιλύσει μαγικά όλα τα προβλήματα. Φανταστείτε τα φάρμακα σαν τη λειτουργία των γυαλιών μυωπίας – βελτιώνουν την ικανότητα του ατόμου που ήδη βλέπει.
- Βεβαιωθείτε ότι γνωρίζετε τη διαφορά μεταξύ πειθαρχίας και τιμωρίας
Πολλοί γονείς δε μπορούν να διακρίνουν τη διαφορά μεταξύ τιμωρίας και πειθαρχίας. Πόσες φορές τιμωρήσατε το παιδί σας (απομάκρυνση παιχνιδιού, απαγόρευση τηλεόρασης, φωνές) και δεν είδατε κανένα αποτέλεσμα; Αυτό συμβαίνει διότι το παιδί συγχύζεται και δε μπορεί να καταλάβει εάν αυτό που έκανε ήταν κακό ή τιμωρητικό.
Η πειθαρχία είναι η ιδανική λέξη και στρατηγική που χρησιμοποιείται στην περίπτωση όλων των παιδιών καθώς διδάσκει στο παιδί πως να συμπεριφέρεται. Περιλαμβάνει την εξήγησηγια κάθε ανεπιθύμητη συμπεριφορά και ανακατευθύνει στην επιθυμητή – μαζί με θετική ενίσχυσητο παιδί οδηγείται στην κατάλληλή επιλογή. Η τιμωρία, από την άλλη, έχει μέσα της το στοιχείο του φόβου και της ντροπής, τα οποία αναγκάζουν το παιδί να δράσει με ένα συγκεκριμένο τρόπο.
Το παιδί με ΔΕΠ-Υ χρειάζεται ένα απλό πρόγραμμα τροποποίησης συμπεριφοράς : ανάλογο της ηλικίας του, στοχοκατευθυνόμενο και με χρήση συστηματικού επαίνου κάθε βήματος μέχρι η συμπεριφορά να γίνει συνήθεια. Με την ενίσχυση της θετικής συμπεριφοράς (και όχι με την τιμωρία της αρνητικής) βοηθάτε το παιδί σας να νιώθει επιτυχία και να αυξάνει το κίνητρο του.
- Μη τιμωρείτε ένα παιδί για κάτι που έκανε και ήταν εκτός του ελέγχου του
Φανταστείτε να λέτε στο 10χρονο παιδί σας να στρώσει το κρεβάτι του και μετά από μερικά λεπτά αυτό να ξαπλώνει και να παίζει με τα παιχνίδια του επάνω σε αυτό. Τι θα κάνατε; Με απότομες λέξεις και φράσεις θα του υπενθυμίζατε ότι πρέπει να το κάνει;
Αυτός είναι ένας λανθασμένος τρόπος. Σε πολλές περιπτώσεις ένα παιδί με ΔΕΠ-Υ δεν καταφέρνει να συμμορφωθεί όχι εξαιτίας της άρνησης αλλά επειδή ξέχασε το καθήκον του. Η απόσπαση της προσοχήςείναι κοινό σύμπτωμα της διαταραχής και δεν βρίσκεται στον έλεγχο του παιδιού. Όταν τιμωρείτε ένα παιδί για μία συμπεριφορά που δε μπορεί να ελέγξει, κατευθείαν αυτό οδηγείται σε συναισθήματα αποτυχίας και η επιθυμία του να σας ευχαριστήσει απομακρύνεται.
Σε αυτές τις περιπτώσεις, απλά υπενθυμίστε με ευγενικό τρόπο το καθήκον του. Η τιμωρία έχει νόημα μόνο εάν το παιδί αρνείται να κάνει κάτι.
- Μη κατηγορείτε τα άλλα παιδιά για τις δυσκολίες του παιδιού σας
Είναι οι άλλοι γονείς που φταίνε για όλα και όχι το παιδί σας; Λέτε συχνά «Ο οδηγός του λεωφορείου δε προσέχει τα παιδιά» ή «Εάν η δασκάλα συμπεριφερόταν καλύτερα, η κόρη μου δε θα είχε πρόβλημα στο σχολείο»
Τα άλλα άτομα απλώς συμβάλλουν στο πρόβλημα. Αλλά μη μεταφέρετε κατηγορίες και ευθύνη στο περιβάλλον γύρω σας, γιατί με αυτό το τρόπο το παιδί δεν αναλαμβάνει τη δική του ευθύνη στο πρόβλημα.
- Μην βάζετε ταμπέλες στα παιδιά σας
Όσο και να σας εκνευρίζει η συμπεριφορά του παιδιού σας, μην τον αποκαλείτε «τεμπέλη», «τσαπατσούλη» ή οτιδήποτε μπορεί να τον πληγώσει. Μη χρησιμοποιείτε φράσεις του τύπου «Πόσες φορές στο έχω πει» ή «Γιατί δε μπορείς να καθαρίσεις για μία φορά το δωμάτιο σου;». Με αυτό τον τρόπο πληγώνετε την αυτοεκτίμηση του παιδιού σας και εσωτερικεύει αυτό το χαρακτηριστικό ως μόνιμο.
Κάθε φορά που το παιδί σας ¨φέρνει¨ την καταστροφή, πείτε του: «Έχουμε κάποιο πρόβλημα εδώ το οποίο χρειάζεται να το λύσουμε». Εκφράστε του τους προβληματισμούς σας για τη συμπεριφορά του και τα συναισθήματα σας γι’ αυτό. Ζητήστε του τη βοήθεια του για να νιώσετε καλύτερα. Όσο πιο πολύ εμπλέκεται το παιδί σας στην επίλυση του ζητήματος, τόσο καλύτερα.
- Μη λέτε κατευθείαν «όχι»
Συνήθως οι γονείς υπερβάλλουν με την άρνηση ενός αιτήματος του παιδιού – εξαιτίας ακαταλληλότητας ή φόβου. Εάν ένα παιδί ακούει επανειλημμένα αρνήσεις, του δημιουργείται η ανάγκη για επανάσταση.
Γιατί όμως λέτε κατευθείαν όχι; Συχνά, υπάρχει ο φόβος, η ανησυχία, η έλλειψη ελέγχου, ή μία άλλη αναδυόμενη ανάγκη (πχ κούραση). Οι έξυπνοι γονείς ξέρουν πότε να πουν όχι και απαντούν αφού έχουν πάρει μία βαθιά ανάσα και αναγνωρίσουν την αιτία της άρνησης τους.
Σε πολλές περιπτώσεις, μία μικρή αλλαγή στο τρόπο της χρήσης του «ναι» και του «όχι» με το παιδί μπορεί να υπονοήσει τη διάκριση μεταξύ ευχάριστης αλληλεπίδρασης και δυσάρεστης αντιπαράθεσης.
Ας πούμε ότι το παιδί σας θέλει να βγει έξω να παίξει αλλά εσείς θέλετε να ασχοληθεί με τα μαθήματα του. Αντί να πείτε κατευθείαν «όχι» μπορείτε να πείτε «Βοήθησε με να βρούμε μία κοινή λύση στο πρόβλημα ώστε να είμαστε ευχαριστημένοι και οι δύο». Με αυτό το τρόπο αναλαμβάνει την ευθύνη και τον έλεγχο του ζητήματος και προσπαθεί να σκεφτεί πιθανές λύσεις.
Εάν δυσκολεύεστε με τη διαχείριση της συμπεριφοράς ή των συναισθημάτων των παιδιών σας, ζητήστε τη βοήθεια ενός ειδικού. Με αυτό τον τρόπο, θα είστε σίγουροι για το αποτέλεσμα, θα έχετε χρόνο για επένδυση και σε άλλους τομείς της ζωής σας που έχετε παραμελήσει και φυσικά θα μπορείτε να απολαμβάνετε ευτυχισμένες και ήρεμες στιγμές με το παιδί σας.
