Η μείζων καταθλιπτική διαταραχή ή αλλιώς η κατάθλιψη από μόνη της είναι περίπλοκη και τρομακτική. Ωστόσο, υπάρχουν μερικές περιπτώσεις ατόμων που προκύπτει μαζί με προσωρινά, συμπτώματα ψύχωσης τα οποία χαρακτηρίζονται από μη φυσιολογικές, παράλογες αντιλήψεις, ψευδαισθήσεις και παραισθήσεις.

Όταν η ψύχωση «συντροφεύει» τη κατάθλιψη, ονομάζεται ψυχωτική κατάθλιψη ή κατάθλιψη με ψυχωτικά συμπτώματα. Εκτιμάται ότι περίπου το 14% από το 50% των ατόμων με διαγνωσμένη κατάθλιψη έχει και ψυχωτικά συμπτώματα και οι μεγαλύτεροι ηλικιακά ασθενείς έχουν υψηλότερους κινδύνους εμφάνισης. 

Η ψυχωτική κατάθλιψη λαμβάνεται πολύ σοβαρά από τους ειδικούς υγείας επειδή το άτομο υποφέρει από αυτό καθώς αυξάνονται οι πιθανότητες για βλάβη στον εαυτό του.

«Η αυτοκτονία σε άτομα με ψυχωτική κατάθλιψη, όταν αυτά είναι άρρωστα και σε μία οξεία φάση, είναι πολύ πιο πιθανή απ’ ότι στη μείζωνα κατάθλιψη»

Anthony J. Rothschild, MD, the Irving S. and Betty Brudnick Endowed Chair, Professor of Psychiatry at the University of Massachusetts Medical School in Worcester

«Είναι σημαντικό να ξεχωρίσουμε την ψυχωτική κατάθλιψη από την ψύχωση και τη σχιζοφρένεια. Η ψύχωση από μόνη της δεν είναι ασθένεια, όπως ακριβώς ο πυρετός δεν είναι ασθένεια. Προκαλείται από μία δυσλειτουργία στον εγκέφαλο που μας βοηθάει να ξεχωρίσουμε αυτό που μας συμβαίνει εσωτερικά από αυτό που μας συμβαίνει εξωτερικά»

Timothy B. Sullivan, MD, chair of Psychiatry and Behavioral Sciences at Staten Island University Hospital in Staten Island, New York.

Η ψύχωση είναι σχετικά συχνή: περίπου 3% του πληθυσμού τη βιώνει σε κάποιο βαθμό. Μερικές εγκεφαλικές αλλαγές κάνουν το άτομο να δει ή να ακούσει πράγματα που δεν υπάρχουν. Όσο πιο συχνά και περισσότερο το άτομο βιώνει ψυχωτικά συμπτώματα χωρίς να λάβει θεραπεία, τόσο πιο πεπεισμένο είναι ότι αυτά που βλέπει/ακούς/πιστεύει είναι αληθινά.

«Ενώ η ψύχωση μοιάζει με τη σχιζοφρένεια, ένα άτομο με σχιζοφρένεια θα έχει ψευδαισθήσεις και παραισθήσεις ανεξάρτητα από το εάν έχει καταθλιπτική διάθεση.»

Theresa Nguyen, LSCW, of Mental Health America (MHA)

Συμπτώματα

Για να δοθεί η ψυχωτική κατάθλιψη, σύμφωνα με το DSM – 5, θα πρέπει η μείζων καταθλιπτική διαταραχή να είναι παρούσα μαζί με ψευδαισθήσεις ή/και παραισθήσεις. Εάν υπάρχουν ψυχωτικά στοιχεία, θα πρέπει αυτά να έχουν συγκεκριμένη θεματολογία, όπως είναι ψευδαισθήσεις ενοχής, φτώχειας ή ασθένειας. 

Τυπικά, το άτομο με ψυχωτική κατάθλιψη δείχνει μία χαμηλή, καταθλιπτική διάθεση, χαμηλό επίπεδο συγκέντρωσης και αισθήσεις χαμηλής αυτοαξίας καθώς επίσης και ενοχή, ενώ παράλληλα υπάρχουν ψυχωτικά χαρακτηριστικά, δηλαδή το άτομο βλέπει πράγματα ή ακούει φωνές (παραισθήσεις) που δεν ισχύουν και πιστεύει πράγματα που δεν είναι αληθινά (ψευδαισθήσεις).

Αυτό που πρέπει να κρατήσουμε είναι οι παραισθήσεις είναι πολύ πιο σπάνιες σε σχέση με τις ψευδαισθήσεις σε ένα άτομο με ψυχωτική κατάθλιψη. Οι ψευδαισθήσεις είναι συχνές και συνήθως έχουν μία καταθλιπτική, νωχελική φύση. Για παράδειγμα, το άτομο μπορεί να νομίζει ότι πεθαίνει από καρκίνο ή ότι έχει χάσει όλη την περιουσία του ή ότι έχει διαπράξει κάτι πολύ άσχημο που δε πλήρωσε την εφορία. Το ενδιαφέρον είναι ότι φαινομενικά οι ψευδαισθήσεις έχουν μία δόση αλήθειας.

Πολλές φορές δεν δίνεται η διάγνωση της ψυχωτικής κατάθλιψης, καθώς είναι λίγες οι περιπτώσεις των ασθενών που αναφέρουν όσα σκέφτονται. Συχνά συνειδητοποιούν ότι αυτά που σκέφτονται δεν είναι σωστά και τα κρατούν μυστικό ή για τον εαυτό τους.

Παράγοντες κινδύνου

Ένας από τους μεγαλύτερους κινδύνους για την εμφάνιση ψυχωτικής κατάθλιψης είναι το παιδικό τραύμα, όπως είναι η απώλεια ενός γονέα πριν τα 11 ή η σεξουαλική/σωματική κακοποίηση. Επίσης ο κίνδυνος αυξάνεται όταν ο πληθυσμός αυτός έχει εμφανίσει μείζων καταθλιπτική διαταραχή στη ζωή του. 

Επίσης, η ψυχωτική κατάθλιψη είναι πιο πιθανή με το πέρασμα της ηλικίας. Συγκεκριμένα, είναι πιθανό να προκύψει σε κάθε ηλικιακή ομάδα, αλλά ο κίνδυνος αυξάνεται στην ηλικία των 60,70, 80 όταν υπάρχει ιστορικό κατάθλιψης. Οι πιο συχνές ψευδαισθήσεις σε αυτές τις ηλικίες είναι ότι υποφέρουν από μία θανατηφόρα ασθένεια ή ότι είναι φτωχοί. 

Θεραπεία

Τα καλά νέα είναι ότι η ψυχωτική κατάθλιψη θεραπεύεται με συνδυασμό αντικαταθλιπτικής και αντιψυχωτικής φαρμακευτικής αγωγής, ενώ συχνά εφαρμόζεται και η ηλεκτροσπασμοθεραπεία. Ακόμα καλύτερη πρόγνωση έχει ο συνδυασμός αγωγής και γνωστικής συμπεριφορικής ψυχοθεραπείας.