Η διασχιστική διαταραχή ταυτότητας ή αλλιώς η πολλαπλή προσωπικότητα είναι μία κατάσταση στην οποία μία ή περισσότερες ταυτότητες του ατόμου λειτουργούν με ή χωρίς τη συνείδηση ή/και αντίληψη του. Συγκεκριμένα, προκύπτουν δυσλειτουργίες ή βλάβες της μνήμης, της συνείδησης ή της προσοχής, της αντίληψης – λειτουργίες που πριν λειτουργούσαν φυσιολογικά.

Οι αιτίες

Ένα ιστορικό τραυματικής εμπειρίας είναι το κλειδί στη διασχιστική διαταραχή ταυτότητας (ΔΔΤ). Περίπου στο 90% των περιπτώσεων των αιτιών της ΔΔΤ υπάρχει ιστορικό κακοποίησης. Το τραύμα συχνά ακολουθεί σοβαρή συναισθηματική, σωματική ή σεξουαλική κακοποίηση. Μπορεί επίσης να συνδέεται με ατυχήματα, φυσικές καταστροφές και πόλεμο. Μία σημαντική, πρώιμη απώλεια, όπως ο θάνατος  γονέα ή μακροχρόνιες περίοδοι απομόνωσης από ασθένεια, ίσως είναι παράγοντας ανάπτυξης της ΔΔΤ.

Η διάσχιση συχνά θεωρείται μηχανισμός άμυνας που το άτομο χρησιμοποιεί για να αποσυνδεθεί από ένα στρεσογόνο ή αγχωτικό περιβάλλον, ή απλώς να «ξεχάσει» τραυματικές αναμνήσεις από τη συνείδησή του. Είναι ο τρόπος του ατόμου να «σπάει» τη σύνδεση του με τον έξω κόσμο και να δημιουργήσει απόσταση από την συνείδηση του για όσα έχουν συμβεί.

Η διάσχιση είναι ο μηχανισμός άμυνας ενάντια στο σωματικό και ψυχικό πόνο του τραυματικού ή στρεσογόνου γεγονότος. Με την αποκοπή των οδυνηρών αναμνήσεων από την καθημερινή εμπειρία και σκέψη, το άτομο επικαλείται αυτή την άμυνα για να διατηρήσει ένα ιδανικό επίπεδο λειτουργικότητας και πράττει σαν να μη συνέβη ποτέ τίποτα.

Τα επεισόδια της διάσχισης προκαλούνται από μία ποικιλία πραγματικών και συμβολικών τραυμάτων, όπως είναι τα τροχαία, οι σοβαρές ασθένειες ή το άγχος. Ή απλώς η διάσχιση αποτελεί την υπενθύμιση του γεγονότος της κακοποίησης από έναν γονέα, όταν το παιδί φτάσει στην ηλικία που ήταν ο γονέας όταν το κακοποίησε.

Τα συμπτώματα 

Ένα άτομο με ΔΔΤ έχει δύο ή περισσότερες διαφορετικές προσωπικότητες, την βασική προσωπικότητα (τον πυρήνα) και τις άλλες προσωπικότητες. Το άτομο βιώνει αμνησία όταν μία άλλη προσωπικότητα έρχεται στο προσκήνιο.

Κάθε διαφορετική προσωπικότητα έχει τα δικά της χαρακτηριστικά, το δικό της ιστορικό και έναν τρόπο να σκέφτεται να σχετίζεται με τους άλλους. Κάθε προσωπικότητα (όχι η βασική) μπορεί να έχει διαφορετικό φύλο, διαφορετικό όνομα ή μοτίβο συμπεριφοράς και προτιμήσεις (ακόμα και διαφορετικές αλλεργίες και σωματικά προβλήματα!)

Το άτομο με ΔΔΤ ίσως έχει ή δεν έχει συνείδηση της ύπαρξης άλλης προσωπικότητας και της στιγμής που αυτή κυριαρχεί. Το άγχος, ακόμα και η υπενθύμιση του τραύματος, μπορεί να προκαλέσει την αλλαγή προσωπικότητας.

Σε μερικές περιπτώσεις, το άτομο με ΔΔΤ ίσως ωφελείται απ’ την αλλαγή (πχ ένα ντροπαλό άτομο μπορεί να αρχίσει να διαπραγματεύεται). Πολύ συχνά η ΔΔΤ δημιουργεί χάος στη ζωή του ατόμου και προβλήματα σε προσωπικό και επαγγελματικό επίπεδο. Για παράδειγμα, μπορεί μία γυναίκα με ΔΔΤ να συναντάει συνεχώς άτομα που γνωρίζει αλλά να πράττει σαν να μην τα αναγνωρίζει ή να μη θυμάται ότι τα ξέρει. Ίσως βρει γύρω της αντικείμενα που δε θυμάται ότι τα είχε αγοράσει.

Η ΔΔΤ μοιράζεται μερικά ψυχολογικά/σωματικά συμπτώματα και με άλλες ψυχικές διαταραχές, όπως:

• Αλλαγή στο επίπεδο λειτουργικότητας, από πολύ αποτελεσματικό σε ανικανότητα
• Σοβαρούς πονοκεφάλους ή πόνο σε σημεία του σώματος
• Αποπροσωποίηση (αποσύνδεση από σκέψεις, συναισθήματα και σώμα)
• Αποπραγματοποίηση (αίσθημα ότι το περιβάλλον δεν είναι πραγματικό)
• Κατάθλιψη και αλλαγές διάθεσης
• Άγχος
• Διαταραχές φαγητού και ύπνου
• Προβλήματα με τη σεξουαλική λειτουργία
• Χρήση ουσιών
• Αμνησία (απώλεια μνήμης ή αίσθημα ότι ο χρόνος είναι διαστρεβλωμένος)
• Παραισθήσεις (λανθασμένη αντίληψη των αισθητηριακών εμπειριών, όπως το άκουσμα φωνών)
• Αυτότραυματισμοί 
• Αυτοκτονικός κίνδυνος (70% των ατόμων με  ΔΔΤ έχουν κάνει μία απόπειρα αυτοκτονίας