Είναι σίγουρο ότι κάποια στιγμή πριν γίνεις γονέας είχες πει ότι ποτέ δε θα κάνεις όσα έκαναν οι δικοί σου γονείς, ότι δε θα επαναλάβεις τα λάθη τους, αλλά αναπόφευκτα όμως ήρθε η μέρα που είπες «Πω Θεέ μου, έχω γίνει ίδια η μητέρα μου!»

Είναι αυτό κάτι θετικό; Ο τρόπος που αναθρέφουμε τα δικά μας παιδιά σίγουρα είναι επηρεασμένος από πολλαπλούς παράγοντες, όπως τα γονίδια, η προσωπικότητα μας, τα κοινωνικά δίκτυα και το περιβάλλον γύρω μας. Είναι λογικό όμως, τη μεγαλύτερη επίδραση πάνω μας να άσκησε το άτομο με το οποίο περάσαμε τα περισσότερα χρόνια της ζωής μας, ειδικά στη διάρκεια των παιδικών χρόνων αλλά και οι συναισθηματικές και κοινωνικές αλληλεπιδράσεις μας κατά τις ευαίσθητες ηλικίες.

«Μία δύσκολη παιδική ηλικία δε σημαίνει απαραίτητα και λανθασμένος τρόπος ανατροφής της νέας οικογένειας»

Σύμφωνα με τη θεωρία δεσμού, ένα παιδί αναπτύσσει ασφαλή δεσμό με τον γονέα του όταν εκπληρώνονται οι προσδοκίες του για ασφάλεια και ανακούφιση από τη δυσφορία και τον πόνο εγκαίρως και με τον κατάλληλο τρόπο. Όταν καλύπτονται οι παραπάνω ανάγκες, τότε το παιδί είναι ελεύθερο να εξερευνήσει και να μάθει, έχοντας επιτυχία στα αναπτυξιακά του στάδια και συναισθηματική ευεξία.

Το πιο σημαντικό στη θεωρία δεσμού είναι ότι η ποιότητα των πρωταρχικών σχέσεων επηρεάζει τη συμπεριφορά μας ως ενήλικες. Ασυνείδητα, εσωτερικεύουμε τον τρόπο ανατροφής που έχουμε λάβει ως παιδιά. 

Όμως, τι γίνεται στην περίπτωση που τα παιδικά μας χρόνια δεν ήταν τα ιδανικά και δεν είχαμε «αρκετά καλούς» γονείς;

Ο ψυχίατρος Dan Siegel υπογραμμίζει ότι όταν γινόμαστε γονείς μας δίνεται η ευκαιρία να αναπαραστήσουμε τις πρωταρχικές μας εμπειρίες στο σήμερα των παιδιών μας. Μάλιστα, κρίσιμος παράγοντας δεν είναι τα γεγονότα που περάσαμε αλλά το νόημα που έχουμε εξάγει για το πως μας έχουν επηρεάσει αυτές οι εμπειρίες. Το ότι περάσαμε δύσκολα στα παιδικά μας χρόνια δε σημαίνει ότι θα γίνουμε και κακοί γονείς. Χρειάζεται επαναξιολόγηση ή μία εσωτερική προσέγγιση της ανατροφής μας ώστε να κατανοήσουμε τις αρνητικές συμπεριφορές που δεχτήκαμε στην παιδική μας ηλικία και μπορεί να έχουν περάσει και στις επόμενες γενιές. Όταν γίνεσαι γονέας αυτόματα εμφανίζεται το εσωτερικό παιδί από μέσα σου, αλλά με έναν διαφορετικό ρόλο. Ως νέος γονέας, είσαι έτοιμος να επιλέξεις ποιες συμπεριφορές θα υιοθετήσεις ώστε στη νέα σου οικογένεια να αναπτυχθούν θετικά συναισθήματα, παρά να επαναλάβεις όσα σου δόθηκαν «έτοιμα» και ίσως παρορμητικά. Μερικές ερωτήσεις που θα σε βοηθήσουν είναι οι παρακάτω:

• Τι σου άρεσε περισσότερο στην ανατροφή σου;
• Τι δε θα ήθελες να βιώσει το παιδί σου, το οποίο το έχεις βιώσει ο ίδιος και πιστεύεις ότι δεν ήταν σωστό;
• Πως ήταν η σχέση με τους γονείς σου και πως διατηρήθηκαν στο χρόνο; 

Είσαι ο πιο κατάλληλος να κρίνεις τι είναι καλό για το παιδί σου ενώ οι συμβουλές που σου δίνονται έτοιμες από τον περίγυρο σου δεν είναι σίγουρο ότι σου ταιριάζουν. Λόγω της πρωτόγνωρης εμπειρίας της γονεϊκότητας, νιώθεις αδύναμος και πολλές φορές ακατάλληλος, αλλά μην επιτρέπεις πάντα και ασυνείδητα την επανάληψη μοτίβων και συμπεριφορών που εσύ ως παιδί τα βίωσες αλλά δεν τα θεωρείς σωστά. Δεν είναι κακό να δοκιμάζεις νέους, πιο σύγχρονους τρόπους ανατροφής στη καθημερινότητα της οικογένειας σου αλλά πάντα αξιολογώντας διαρκώς τα συναισθήματα που δημιουργούνται στο πλαίσιο γύρω σου. Αναμφίβολα, υπάρχουν αρκετοί παραδοσιακοί τρόποι ανατροφής οι οποίοι κυριολεκτικά δημιουργούν κατάλληλες συνθήκες και βιώματα σε ένα παιδί. Είναι όμως στο χέρι σου αν θα τους υιοθετήσεις. 

Να μερικές συμπεριφορές που μπορούν να θρέψουν θετικά συναισθήματα και υγιή ψυχολογία στα παιδιά:

• Παιχνίδι: πρόκειται για τον πλέον φυσικό τρόπο ώστε κάποιος γονέας να καταλάβει το παιδί του καλύτερα. Όταν παίζεις με το παιδί σου, ακολουθώντας τον δικό του τρόπο συνδιαλλαγής, κάντο με όσο πιο απλό και ενστικτώδη τρόπο μπορείς και εστίασε στη διασκέδαση παρά στον ανταγωνισμό.
• Αυτόεκτίμηση: η θετική ή αρνητική αξιολόγηση του εαυτού σου ως γονέα και ως άνθρωπο επηρεάζει το πως βλέπει το παιδί τον εαυτό του. Απέφυγε την αρνητική κριτική του εαυτού σου αλλά εστίασε στην αυτοβελτίωση, δείξ’ του πως ξεπερνάς εσύ τα εμπόδια στη καθημερινότητα σου και έκφρασε τα συναισθήματα σου για όσα σωστά ή λάθη κάνεις καθημερινά.
• Πειθαρχία: όχι διδαχή. Περιέγραψε τη συμπεριφορά του παιδιού σου στο ίδιο ώστε να του γίνει κατανοητή, εκμεταλλεύσου κάθε ευκαιρία για μάθηση και βοήθησε το να κατανοήσει το γεγονός ότι καθετί που κάνει έχει συνέπειες.

Είναι σίγουρο ότι οι γονείς μας είναι οι πρώτοι μας δάσκαλοι, αλλά ως νέοι οικογενειάρχες ποτέ δε πρέπει να σταματάμε να μαθαίνουμε μέσα από τα παιδιά μας. Μία δυνατή και φροντιστική σχέση μεταξύ παιδιού-γονέα συμβάλλει στη συναισθηματική ευεξία και των δύο.